- تاریخ قازانی (خِ)
تاریخ منسوب به غازان خان. رجوع به تاریخ ایلخانی و تاریخ غازانی شود
معنی تاریخ قازانی - جستجوی لغت در جدول جو
پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما
(خِ)
لغت نامه دهخدا
تاریخ ایلخانی. حسن تقی زاده در کتاب گاه شماری آرد:... بقول مشهور از 13 رجب سنۀ 701 هجری قمری موافق اول حمل و اول فروردین ماه جلالی سنۀ 225 جلالی شروع میشود. در نزهت القلوب نیز اول محرم سال 740 هجری قمری را معادل 24 تیرماه جلالی سنۀ 261 و 24 تیرماه سنۀ 38 غازانی می شمارد که بنابر آن باز مبداء بسنۀ 701 هجری قمری ولی بتاریخ جلالی سنۀ 224 میافتد. لکن در تاریخ وصاف که تألیف آن مقارن همان زمان ایجاد تاریخ غازانی بود در ص 404 روز 22 رجب سنۀ 702 هجری قمری را آغاز سنۀ 694 خراجی و سنۀ سوم خانی غازانی میشمارد و در ص 435 گوید: ’ابتدای سنۀ احدی خانی مطابق سنۀ اثنین و تسعین و ستمائه الخراجیه’ و از این قرار مبداء تاریخ بدوم ماه رجب سنۀ 700 هجری قمری میافتد که مطابق آغاز سال 223 جلالی میشود و این فقره با آنچه در اکثر تقویم های این عصر ثبت است هم موافقت دارد چه مثلاً امسال را (1314 هجری شمسی) مطابق 857 جلالی و 634 ترکیۀ ناقصۀ غازانیه ثبت می نمایند که مبداء بهمان سنۀ 223 جلالی میرسد و ظاهراً باید قول تاریخ وصاف را ترجیح داد.
سالهای این تاریخ شمسی است و در واقع عیناً نظیر تاریخ جلالی است فقط با فرق در مبداء تاریخ و هر ماه و هر روز از سالهای آن نیز عیناً همان ماه و همان روز از سالهای جلالی است و چنانکه از تطبیق نزهت القلوب دیده میشود و چون این تاریخ و سال و ماه را برای امور دولتی استعمال میکردند و برای امور مذهبی تاریخ هجری قمری معمول بود لهذا یکی شمسی و دیگری قمری با مبداء تاریخ مختلف حساب شده و تصادمی با هم نداشتند و چون مبداء یکی نبود اختلاف بین آنها باعث اشتباهات و اختلال حساب نمیشد. چنانکه گفته شد اسامی ماهها در این تاریخ همان اسامی ماههای ایرانی بوده و در نزهت القلوب تصریح میکند بر اینکه سال غازانی ماههای مخصوص یا اسامی دیگر ندارد ولی بعدها در تقویم ها دیده میشود که ماههای سال غازانی را به اسامی ترکی ثبت کرده اند و حتی در شرح ملا مظفر جنابذی (گنابادی) بر بیست باب عبدالعلی بیرجندی درضمن تقویمی که برای سنۀ 1005 هجری قمری ساخته بهمین نحو عمل کرده است. عمل ’ازدلاق’ ظاهراً بعد از تأسیس تاریخ غازانی بکلی فراموش نشد و از اینکه عثمانیها از اواخر قرن یازدهم هجری به این طرف آن را مرتباً مجری داشتند معلوم میشود که قبل از آن یا در خود آن مملکت و یا بعضی ممالک دیگر اسلامی ولی بطور نامرتب مجری بوده و یا چون بکلی از خاطرها نرفته بود دولت عثمانی آنرا... احیا نمود. (از گاه شماری تقی زاده صص 163- 164). رجوع به تاریخ ایلخانی شود
سالهای این تاریخ شمسی است و در واقع عیناً نظیر تاریخ جلالی است فقط با فرق در مبداء تاریخ و هر ماه و هر روز از سالهای آن نیز عیناً همان ماه و همان روز از سالهای جلالی است و چنانکه از تطبیق نزهت القلوب دیده میشود و چون این تاریخ و سال و ماه را برای امور دولتی استعمال میکردند و برای امور مذهبی تاریخ هجری قمری معمول بود لهذا یکی شمسی و دیگری قمری با مبداء تاریخ مختلف حساب شده و تصادمی با هم نداشتند و چون مبداء یکی نبود اختلاف بین آنها باعث اشتباهات و اختلال حساب نمیشد. چنانکه گفته شد اسامی ماهها در این تاریخ همان اسامی ماههای ایرانی بوده و در نزهت القلوب تصریح میکند بر اینکه سال غازانی ماههای مخصوص یا اسامی دیگر ندارد ولی بعدها در تقویم ها دیده میشود که ماههای سال غازانی را به اسامی ترکی ثبت کرده اند و حتی در شرح ملا مظفر جنابذی (گنابادی) بر بیست باب عبدالعلی بیرجندی درضمن تقویمی که برای سنۀ 1005 هجری قمری ساخته بهمین نحو عمل کرده است. عمل ’ازدلاق’ ظاهراً بعد از تأسیس تاریخ غازانی بکلی فراموش نشد و از اینکه عثمانیها از اواخر قرن یازدهم هجری به این طرف آن را مرتباً مجری داشتند معلوم میشود که قبل از آن یا در خود آن مملکت و یا بعضی ممالک دیگر اسلامی ولی بطور نامرتب مجری بوده و یا چون بکلی از خاطرها نرفته بود دولت عثمانی آنرا... احیا نمود. (از گاه شماری تقی زاده صص 163- 164). رجوع به تاریخ ایلخانی شود